Kwatera Południowa stanowiąca element Obiektu Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych Żelazny Most to największa inwestycja KGHM Polska Miedź S.A. od 2018 roku. Rozbudowa Obiektu, mimo pandemii została ukończona 7 miesięcy przed terminem. Obiekt Żelazny Most jest teraz największym, a zarazem najlepiej monitorowanym obiektem w Europie oraz jednym z największych na świecie. To kluczowy element w procesie produkcji miedzi.
Zlokalizowany na Dolnym Śląsku OUOW Żelazny Most to najlepiej monitorowany w Europie zbiornik odpadów poprodukcyjnych, do którego trafiają odpady poflotacyjne z zakładów należących do KGHM Polska Miedź. Wraz z dobudowaną do Obiektu Głównego tzw. Kwaterą Południową, zajmuje obszar ponad 2000 ha. Zbiornik otoczony jest ze wszystkich stron zaporami ziemnymi o łącznej długości przekraczającej 20 km oraz wysokości od 54 do 76 m. W ciągu roku do obiektu trafia około 30 milionów ton odpadów poflotacyjnych.
Innowacyjne technologie
Ze względu na znacznie mniejszą, z porównaniu z Obiektem Głównym, powierzchnię Kwatery Południowej, zastosowano w tej części innowacyjną technologię odpadów zagęszczonych. To rewolucyjna metoda z punktu widzenia rozwoju i dalszej eksploatacji OUOW Żelazny Most. W Obiekcie Głównym stosowana jest technologia namywu metodą „do środka”. Odpady flotacyjne dostarczane są z zakładów przeróbczych hydrotransportem. Dostarczona do OUOW zawiesina odpadów kierowana jest do rurociągów rozprowadzających usytuowanych na koronie zapór obiektu, z których rurociągami zrzucana jest do jego wnętrza. Materiał gruboziarnisty wykorzystywany jest do nadbudowy kolejnych pięter OUOW. Materiał drobnoziarnisty uszczelnia dno czaszy OUOW. Obiekt wznoszony jest wyłącznie przy wykorzystaniu „odpadów” poflotacyjnych bez konieczności dowożenia dodatkowych materiałów.
Zapora podstawowa Kwatery Południowej wybudowana została metodą „na zewnątrz” (downstream). W obszarze zapór Kwatery Południowej wykonano uszczelnienie i wybudowano warstwy drenażowe, co zapewni odbiór wody ociekającej z odpadów i jej zawrócenie do zamkniętego systemu obiegu. Nowa technologia ogranicza straty wody i infiltrację w podłoże.
Przy Kwaterze powstała stacja segregacji i zagęszczania odpadów, której zadaniem jest selekcja odpadów. Materiał gruboziarnisty zostanie wykorzystany do budowy korpusów zapór, a drobnoziarnisty, po procesie zagęszczania, zostanie zagospodarowany wewnątrz Kwatery. Wykorzystanie takiej technologii pozwala na efektywne wykorzystanie powierzchni obiektu, nie wymaga dużego akwenu, lecz jedynie niewielkiego zbiornika do ujmowania wody odciekającej z odpadów. Zagęszczenie odpadów i w efekcie ograniczenie ilości wody w akwenie znacznie zwiększa bezpieczeństwo obiektu.
Najwyższe standardy bezpieczeństwa
Zbiornik jest nieustannie monitorowany. Stały monitoring OUOW Żelazny Most obejmuje szereg procesów decydujących o bezpieczeństwie użytkowania obiektu i ewentualnych zagrożeniach dla terenów przyległych oraz środowiska. Zakres monitoringu obiektu i środowiska w jego otoczeniu obejmuje: badanie wielkości opadu atmosferycznego, badanie substancji i parametrów wskaźnikowych w wodach powierzchniowych, odciekowych i podziemnych, pomiar poziomu wód podziemnych w otworach obserwacyjnych, kontrolę osiadania powierzchni OUOW w oparciu o ustalone repery, pomiar objętości wód odciekowych, monitoring sejsmiczny, powietrza atmosferycznego, gleb i roślin, stanu zdrowotnego zwierząt, hałasu. Prowadzone jest również rozpoznanie geologiczne rejonu OUOW Żelazny Most, w ramach którego wykonywane są: badania terenowe, pobory prób do badań laboratoryjnych, badania geofizyczne w oparciu o otwory rozpoznawcze, sondowania statyczne, piezometry otwarte i strunowe, inklinometry, studnie drenażowe i odciążające, profile elektrooporowe.
Od prawie 30 lat obiekt jest bezpośrednio nadzorowany przez szerokie grono ekspertów i naukowców biorących udział w regularnych spotkaniach (Radach Budowy), na których omawiane są wszystkie zagadnienia związane z projektowaniem, monitoringiem i rozbudową OUOW Żelazny Most.
OUOW Żelazny Most w pełni zabezpiecza otoczenie naturalne przed wodą gromadzącą się w zbiorniku. Przy rozbudowie obiektu o Kwaterę Południową zrealizowano najbezpieczniejszy wariant konstrukcji oraz uszczelniania zapór, zarówno pod względem hydrotechnicznym, jak i środowiskowym. Inwestycję realizował Budimex, na budowie pracowało ponad 100 jednostek sprzętowych, z których część zakupiono specjalnie na potrzeby tej inwestycji. Postęp robót był skanowany laserowo i aktualizowany w systemie BIM we współpracy z Zespołem BIM Innowacje Biura Technicznego.